“De tabaksindustrie is geen gewone industrie – tijd om de samenleving te beschermen”
Eline Goethals werkte jarenlang in de reclamesector en één van haar eerste opdrachten was voor een tabaksbedrijf: “Ons reclamebureau kreeg de vraag hoe we – ondanks het reclameverbod voor tabak – toch jongeren konden verleiden om te gaan roken. Ik begrijp nu: dit is geen normale industrie. Dit moet stoppen.”
Eline was 12 jaar lang reclamemaker: “Ik had een succesvolle carrière, maar begon me steeds meer af te vragen wie er nou eigenlijk beter werd van mijn werk.” Eline gooide het roer om en begon als fellow bij The School for Moral Ambition. Ze richtte zich op de strijd tegen de tabaksindustrie.
Stiekeme tabaksreclame
“Hoewel reclame voor tabak in Nederland en België verboden is, gebeurt dit toch nog steeds op talloze manieren. Onder de radar, dus echt in het geheim,” vertelt Eline. “Zo worden evenementen, influencers en zelfs discotheken subtiel ingezet om jongeren te verleiden tot het gebruiken van sigaretten, vapes en andere nicotineproducten. Er worden bijvoorbeeld speciale diners georganiseerd voor influencers, waar ze dan vapes uitdelen.”
De industrie betaalt nog steeds grof geld aan reclamebureaus om dit soort creatieve manieren te vinden om de wet te omzeilen. “Zo maakt de tabaksindustrie toch reclame, zonder dat handhavende instanties dat door hebben.”
Onvoorstelbaar machtig
Veel mensen onderschatten hoe groot en machtig de tabaksindustrie eigenlijk is: “De zes grote tabaksbedrijven zijn groter dan Google, Apple en Meta samen. Terwijl dat gigantische miljardenbedrijven zijn. De winstmarges van de tabaksindustrie liggen bovendien ongezien hoog: meer dan 70%. Dat is echt enorm. Mensen hebben niet door hoeveel geld deze industrie verdient en hoeveel budget er is om te investeren in het promoten van nicotine.”
Geen normale industrie
Eline: “Veel mensen denken dat de tabaksindustrie een industrie zoals elke andere is. In alle eerlijkheid: tot een jaar geleden dacht ik dat zelf ook. Maar ik besef nu hoe deze industrie manipuleert, ten koste van onze gezondheid. Ik heb gezien hoever zij gaan in rechtszaken, met lobbyen en hoeveel ze reclamemakers kunnen betalen. Het is één en al manipulatie, waardoor je eigenlijk niet kunt spreken over een normale industrie.”
Geen normale producten
Ook de producten die worden verkocht, zijn geen normale producten: “Sigaretten, vapes en andere nicotineproducten zijn zo gemanipuleerd, dat ze super verslavend zijn en dat ons lichaam er eigenlijk al snel geen weerstand aan kan bieden. Zo’n product moet je helemaal niet op onze samenleving willen loslaten.”
Roken is geen vrije keuze
Roken wordt nog vaak gezien als ‘vrije keuze’. De industrie benadrukt dit ook graag. Eline is daar duidelijk over: “Roken of nicotine gebruiken is géén vrije keuze. Dat is één van de grootste fabels die constant blijft bestaan. Alsof mensen hier actief voor kiezen en het ook leuk vinden om nicotineverslaafd te zijn. Een vrije keuze betekent dat je vrij bent om met iets te beginnen, maar ook vrij moet zijn om ermee te kunnen stoppen. Juist dat tweede deel ontbreekt heel hard bij nicotine.”
Terugvechten
Eline is strijdlustig als het gaat om de tabaksindustrie: “Ik blijf het echt waanzin vinden. Als je vanuit vogelperspectief kijkt: waarom laten we in godsnaam zo’n industrie toe? Een industrie die bewust onze kinderen verslaafd maakt en daar gigantisch veel geld aan verdient? Daar wil ik tegen vechten.”
“Als ik de tabaksindustrie in één woord zou omschrijven, dan zou dat voor mij ‘voorbij’ of ‘gedaan’ zijn. Ik vind het idioot dat we de tabaksindustrie nog altijd zoveel ruimte geven om te doen wat ze willen doen. Om mensen, het liefst kinderen, verslaafd te maken. Daar moeten we de samenleving tegen beschermen. Het is dus hoog tijd om deze bizarre industrie af te schaffen.”
Eline Goethals publiceerde onlangs haar rapport ‘Making tobacco industry elimination inevitable’, waarin wordt uitgelegd hoe taal en verhalen kunnen bijdragen aan de ‘tobacco endgame’.
