Meer grensverkoop en illegale handel? 7 dingen die écht je moet weten over dure sigaretten

Hogere tabaksprijzen zijn nog steeds één van de krachtigste middelen voor rokers om van hun verslaving af te komen [1]. En ze beschermen vooral jongeren.

Lees hieronder de 7 dingen die je écht moet weten over duurdere sigaretten.

1. Minder jongeren beginnen met roken door hogere prijzen

Het allerbelangrijkste: hogere prijzen voorkomen dat jongeren überhaupt beginnen [2]. Ga maar na: jongeren hebben minder te besteden. Als een pakje sigaretten duurder wordt, denken ze wel twee keer na voordat ze hun zakgeld eraan uitgeven.

En dat is cruciaal, want de tabaksindustrie richt zich actief op jongeren. Hun oudere verslaafde klanten zijn immers al overleden of chronisch ziek. Door te voorkomen dat jongeren verslaafd raken aan nicotine, doorbreken we het verderfelijke verdienmodel van deze industrie. 

2. Ja, grensverkoop neemt toe – maar stoppen met roken óók

Gemiddeld stopt jaarlijks zo’n 3% van de rokers. Maar na een prijsverhoging zijn dat er flink meer. Kijk maar naar de cijfers van de meest recente prijsverhogingen:

• Nadat per 1 april 2020 sigaretten en shag duurder werden, stopte 11% van de rokers. Nog eens 25% ging minder roken [3]. 
• Na de accijnsverhoging van april 2023 was dat effect ook te zien: 28% van de rokers deed een stoppoging en 10% is daar ook in geslaagd. Nog eens 18% is minder gaan roken [4].

Dat zijn honderdduizenden mensen die zichzelf én hun omgeving beschermen tegen ernstige ziektes zoals kanker, hart- en vaatziekten en COPD. De cijfers laten zien: grenseffecten bestaan, maar de gezondheidswinst is vele malen groter. 

3. Goedkope sigaretten over de grens? Stoppen bespaart veel meer

Tuurlijk, we letten allemaal op onze portemonnee. Een paar tientjes minder betalen door tabak in Duitsland of België te kopen lijkt daarom slim. Maar écht grote winst behaal je pas door te stoppen. Wie stopt met roken bespaart tienduizenden tot wel honderdduizend euro gedurende zijn leven. En het mooiste: stoppen wordt makkelijker met de juiste hulp (zie punt 5). 

• Tip: Bereken zelf wat je kunt besparen op ikstopnu.nl/besparen

4. Illegale handel bestrijden begint bij minder rokers

De tabaksindustrie benadrukt maar al te graag dat prijsverhoging op tabak smokkel in de hand werkt. Dit argument is niets meer dan een misleidende truc. Want verreweg de meeste Nederlanders kopen hun tabak legaal.

Natuurlijk is illegale handel een serieus probleem en is strenge handhaving noodzakelijk. De oplossing ligt alleen niet in goedkopere tabak – integendeel. Minder mensen die roken = minder vraag naar illegale tabak. Daarom is het stimuleren van stoppen uiteindelijk de beste aanpak tegen illegale handel.  

5. Hogere prijzen werken nog beter met goede stophulp

Prijsverhogingen geven veel mensen die roken het duwtje in de rug om te stoppen. Maar anderen hebben meer hulp nodig om van hun verslaving af te komen. Op dit moment maakt slechts 2 op de 10 stoppers gebruik van professionele stoppen-met-rokenbegeleiding [5].

En dat terwijl onderzoek laat zien dat je slagingskans wel 2 keer zo groot kan zijn als je ondersteuning krijgt [6]. Met meer campagnes en betere begeleiding kunnen we nóg veel meer gezondheidswinst boeken. 

• Tip: Wist je dat alle zorgverzekeraars begeleide stophulp vergoeden? Je betaalt ook geen eigen risico. Dan is het dus gratis! Kijk op ikstopnu.nl voor alle hulp. 

6. Nederland is niet te duur, andere landen zijn te goedkoop

Als Nederlanders tabak over de grens kopen, klinkt al snel dat sigaretten hier ‘te duur’ zijn. In werkelijkheid loopt Nederland juist voorop in effectief tabaksbeleid. En het is tijd dat andere landen bijtrekken. 

Eurocommissaris Wopke Hoekstra wil de ondergrens voor accijnzen in Europa omhoogtrekken [7], want in veel landen is tabak te goedkoop. Dat vinden mensen zelf overigens ook. Onderzoek na onderzoek laat zien: vraag mensen wat een pakje zou moeten kosten en het antwoord komt steevast uit rond de 30 euro.

7. Minder rokers betekent juist méér geld in de staatskas

Het argument dat de schatkist inkomsten misloopt door grensverkoop is niet helemaal terecht. Roken kost Nederland jaarlijks zo’n 33 miljard euro – aan zorguitgaven, arbeidsuitval en verloren gezonde levensjaren. Hierin zijn de kosten vanwege milieuvervuiling nog niet eens meegerekend.

De tabaksindustrie wil ons laten geloven dat accijnzen slecht zijn voor de economie. Maar het omgekeerde is waar: minder rokers betekent lagere maatschappelijke kosten én meer gezonde levensjaren. 

Bronnen

[1] Trimbos-instituut (2020). Effecten van accijns en prijs op het gebruik van tabaksproducten. Beschikbaar via: https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/2023/06/AF1357-Effecten-van-accijns-en-prijs-op-gebruik-van-tabaksproducten_2020.pdf.

[2] S.G. Kjeld, M.B. Jorgensen, M. Aundal, L.S. Bast, “Price Elasticity of demand for cigarettes among youths in high-income countries: a systematic review”, Scandinavian Journal for Public Health (2023), p. 35- 43, beschikbaar via: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34609239/. 

[3] Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (2021). Prijsgevoeligheid van rokers Gedragseffecten van accijnsverhoging: stoppen, minderen,
goedkoper product roken of kopen over de grens? Beschikbaar via: https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2021-0013.pdf.

[4] Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (2024). Gedragseffecten van de accijnsverhoging op tabak in 2023. Beschikbaar via: https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2024-0069.pdf.

[5] Trimbos-instituut, Rijksinstituut voor Volksgezondheid & Milieu en Centraal Bureau voor de Statistiek (2022), Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor (LSM-A middelen). Beschikbaar via: https://www.trimbos.nl/kennis/roken-tabak/hulp-bieden-bij-stoppen-met-roken/feiten-en-cijfers/.

[6] Trimbos-instituut (2016). Richtlijn behandeling van tabaksverslaving en stoppen met
roken ondersteuning. Beschikbaar via: AF1580 Richtlijn Behandeling van tabaksverslaving.pdf.

[7] Zie https://multimedia.europarl.europa.eu/en/webstreaming/fisc-committee-meeting_20250206-1000-COMMITTEE-FISC.