Sigaretten duurder maken
Regelmatige, substantiële prijsverhogingen van tabaksproducten worden wereldwijd gezien als de meest effectieve maatregel om roken terug te dringen. Daarnaast zorgen prijsverhogingen ervoor dat de gezondheidsverschillen tussen rijk en arm kleiner worden.
Bij rokers met een kleine portemonnee, die het niet lukt om te stoppen met roken, komen prijsverhogingen relatief harder aan. Tegelijkertijd zijn rokers met een laag inkomen gevoeliger voor prijsverhogingen dan rokers met een hoog inkomen (bekijk ook de volgende video: https://youtu.be/eqjsuR-pgtU). Rokers met een kleine portemonnee zijn daardoor eerder geneigd om te stoppen met roken, zo blijkt uit onderzoek uit onder andere Turkije en Chili. Goede stoppen-met-rokenzorg kan hierbij hulp bieden. Dit levert hen naast enorme gezondheidswinst ook grote financiële winst op.
De prijs van sigaretten
In Nederland kost een pakje sigaretten nu ongeveer €11,-. Dit lijkt misschien een hoge prijs, maar dat valt best tegen als je ook het inkomensniveau (betaalbaarheid) meeneemt. Zowel binnen als buiten Europa zijn er landen waar Nederland een voorbeeld aan kan nemen. In 2023 kostte een pakje sigaretten in het Verenigd Koninkrijk gemiddeld ruim €13,- en in Ierland ruim €15,-. Wereldwijde koplopers zijn Nieuw-Zeeland met een prijs van omgerekend zo’n €20,- per pakje sigaretten, en Australië, waar je bijna €25,- per pakje betaalt. Kortom: tabak is in Nederland nog steeds relatief betaalbaar.
Kabinet Rutte IV heeft de accijns op sigaretten in 2024 verhoogd. De accijns op rooktabak (onder andere shag) is extra verhoogd, waardoor het prijsverschil tussen sigaretten en rooktabak kleiner wordt. Dat is een mooie stap, maar de overheid kan veel meer doen om een Rookvrije Generatie dichterbij te brengen. Denk hierbij aan:11
- structurele accijnsverhoging doorvoeren in de jaren vanaf 2025: een jaarlijkse accijnsverhoging van minimaal 10% is effectief.
De werkgroep IBO Gezonde leefstijl concludeerde in 2016 al dat “grote accijnsverhogingen effectiever zijn in het tegengaan van rookgedrag dan een stapeling van opeenvolgende kleine verhogingen”. Daarbij verwijzen ze naar verhogingen van 10 tot 20%. Ook de Wereldbank adviseert om niet terughoudend te zijn met grote accijnsverhogingen op tabaksproducten, onder het motto ’go big, go fast’. Met accijnsverhogingen van minimaal 10% per jaar sluiten we ook aan bij internationale best practices. Tussen 2013 en 2020 is de accijns in Australië bijvoorbeeld jaarlijks verhoogd met 12,5%, bovenop correcties voor de inflatie (tot 2014) en voor loonstijgingen (na 2014). In Nieuw-Zeeland zijn de tabaksaccijnzen tussen 2010 en 2021 elk jaar verhoogd met minimaal 10% plus een correctie voor inflatie.
- de prijskloof tussen sigaretten en andere tabaksproducten, met name cigarillo’s, verder verkleinen, door de accijns op deze andere tabaksproducten sterker te verhogen dan de accijns op sigaretten en zo te zorgen dat ze een minder aantrekkelijk alternatief worden voor sigaretten.
De WHO beveelt aan om alle tabaksproducten op een vergelijkbare manier te belasten. Die aanbeveling geldt met name wanneer een risico op overstapgedrag bestaat. Goedkopere shag kan het voor sigarettenrokers aantrekkelijk maken om over te stappen op shag of volumetabak (rooktabak), in plaats van te stoppen met roken. Door de accijns op rooktabak sterker te verhogen wordt het risico op overstapgedrag kleiner. In Nederland zijn de prijsverschillen tussen rooktabak en sigaretten groot: een shagje met 0,7 gram tabak kostte in 2021 gemiddeld 18 cent, terwijl een sigaret gemiddeld 38 cent kostte. Sigaretten zijn dus dubbel zo duur als shag!
- de prijskloof tussen sigaretten en tabakssticks verkleinen, door het belasten van tabakssticks volgens het accijnsstelsel van sigaretten in plaats van rooktabak. Zo wordt verhitte tabak een minder aantrekkelijk alternatief voor sigaretten. Lees meer
Tabakssticks zijn een soort sigaretten die je kunt verhitten met een verhittingsapparaat. Deze verhitte tabaksproducten bevatten nicotine en zijn verslavend. Ze zijn bovendien schadelijk voor de gezondheid, zo blijkt uit een factsheet van het RIVM uit 2018. Op dit moment kost een pakje van twintig tabakssticks ongeveer €6,-, tegenover een prijs van ongeveer €11,- voor een pakje sigaretten. Dat is een groot prijsverschil. Aangezien tabakssticks eruit zien als sigaretten is het logisch om ze per stick te belasten, zoals ook gebeurt met sigaretten. Dat verkleint het risico dat rokers overstappen op verhitte tabak in plaats van te stoppen met roken.
- een belasting op de e-sigaret invoeren, zodat e-sigaretten een minder aantrekkelijk alternatief worden voor sigaretten. Lees meer
Wij willen kinderen beschermen tegen tabak, maar ook tegen aanverwante producten zoals e-sigaretten. E-sigaretten zijn schadelijk en verslavend. Op dit moment wordt op e-sigaretten nog geen belasting geheven in Nederland. Veel andere landen doen dat al wel, en terecht. Door belasting in te voeren op de e-sigaret worden e-sigaretten duurder en dus onaantrekkelijker voor kinderen en jongeren.
