UMCG één jaar rookvrij

De Raad van Bestuur van UMCG besloot een aantal jaar geleden dat het UMCG rookvrij zou worden. Voor de uitvoering van dit besluit werd een interne taskforce gevormd. Hierin waren de verschillende domeinen van het ziekenhuis vertegenwoordigd, zoals bijvoorbeeld patiëntenzorg, kwaliteit en veiligheid, communicatie, P&O, bouw en facilitair, onderzoek en het healthy ageing team. De taskforce is begonnen met een medewerkersonderzoek waarmee ze informatie verkregen én draagvlak werd gecreëerd. De respons was hoog en positief. Maar liefst 85 procent was voorstander van een rookvrij UMCG. Met de informatie uit het onderzoek kon het beleidsplan worden geschreven.”

Gekozen is om te communiceren met een positieve insteek, namelijk ‘We doen dit met z’n allen ten behoeve van de Rookvrije Generatie’. Het gaat over rookvrij en niet over een rookverbod. Rianne vertelt: “We zijn ongeveer een jaar van tevoren begonnen met communiceren over ‘Wij worden rookvrij’. Dit stond onder andere op borden op het terrein. Na 1 januari 2019 is dat veranderd naar ‘Wij zijn rookvrij’. Om medewerkers te betrekken bij het rookvrij worden zijn medewerkersbijeenkomsten en brainstormsessies gehouden. De (lokale) pers is bij elke nieuwe actie uitgenodigd en we hebben behoorlijk wat media aandacht gehad.”

Voor patiënten zijn flyers ontwikkeld en ook werd via de informatieborden over rookvrij gecommuniceerd. De richtlijn over ‘roken voor patiënten tijdens opnames’ is onder de loep genomen en aangescherpt. De eerste ervaringen met rookvrij lijken positief, er zijn nog geen klachten van patiënten ontvangen. Als een patiënt is opgenomen en wil roken dan wordt in principe met de arts overlegd of het voor de zorg verantwoord is dat iemand van het terrein af gaat om te roken. Het beeld van rokende patiënten voor de ingang, waar geregeld klachten over kwamen, bestaat niet meer. Bij de hoofdingang wordt amper meer gerookt. Vanaf het begin is extra aandacht besteed aan twee speciale groepen patiënten: de psychiatrische patiënten en de patiënten met tbc. Uitzonderlijk is dat de psychiatrische afdeling volledig rookvrij is geworden, zelfs eerder dan de rest van het ziekenhuis. De interne rookruimte is gesloten.

Roken kan alleen nog buiten het terrein in de lunchpauze. Voor medewerkers die willen stoppen is door UMCG een stoppen-met-roken training ontwikkeld. Zij kunnen hier gratis aan meedoen. Rianne zegt: “We hopen dit jaar met de derde groep te starten. Een deel van de eerdere deelnemers is blijvend gestopt met roken. Helaas is het animo voor deze trainingen niet heel groot. Ook bij andere UMC’s niet. Het blijft lastig om rokende medewerkers te bereiken. De insteek van de trainingen is positief, maar misschien vatten de rokers het niet zo op? Het blijft natuurlijk een persoonlijke keuze.”

Het UMCG is nu een jaar rookvrij. De rookabri’s zijn verwijderd of hergebruikt. Eén abri is een leenfietsenstalling geworden, dat past mooi bij maatschappelijk verantwoord ondernemen. “Eigenlijk begint het nu pas”, zegt Rianne. “Nu zien we pas hoe het gaat en wat je tegenkomt. Het terrein en de gebouwen van het ziekenhuis zijn helemaal rookvrij. Bij de ingang van het ziekenhuis wordt nagenoeg niet meer gerookt, dat is heel fijn. Een vervelend gevolg is dat er nu wel gerookt wordt aan de rand van het terrein waardoor mensen soms alsnog door rook heen moeten om het UMCG te bereiken. Ook liggen daar veel peuken op straat. Het UMCG zit middenin de binnenstad en is omringd door woonwijken, dus ook voor omwonenden is dit vervelend. We hebben zakasbakjes uitgedeeld om die overlast te verminderen. Het vinden van een oplossing voor deze situatie staat hoog op de prioriteitenlijst.”

Rianne: “De handhaving verdient aandacht. De beveiligers hebben een extra training gekregen en nemen het roken mee in hun reguliere rondes. Maar het is een groot terrein en handhaving ligt niet alleen bij de beveiligers, het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Daarom is een filmpje ontwikkeld over hoe je elkaar aan kunt spreken. Er worden geen sancties opgelegd als er wel wordt gerookt. Dat past niet bij de positieve stijl van communiceren.”

Het UMCG wil graag haar ervaring en kennis delen. Namens de NFU trekt UMCG vanuit het Preventieakkoord op met andere UMC’s om allemaal rookvrij worden. Ook werkt UMCG nauw samen met andere organisaties in Groningen. Zo is er overleg met het Martini Ziekenhuis, dat in dezelfde tijd rookvrij werd. Het UMCG is daarnaast aangesloten bij de Kerngroep Rookvrije stad, een initiatief van de gemeente Groningen met allemaal organisaties die naar een Rookvrije Generatie streven. Hierbij zijn onder andere ook de Rijksuniversiteit en de Hanzehogeschool betrokken. Rianne vindt het een hele mooie samenwerking, die ze kan aanraden aan andere gemeenten.

Rianne is ambitieus als het gaat om rookvrije zorg. “Met je organisatie rookvrij verklaren ben je nog niet meteen helemaal rookvrij. Om te komen tot optimale rookvrije zorg kunnen er nog wel wat stappen worden gezet. Zowel voor patiënten, medewerkers, als voor de omgeving. Een voorbeeld is dat we patiënten die willen stoppen met roken zorg op maat in de buurt van hun eigen huis willen kunnen bieden. Een goede ketenzorg voor stoppen met roken in de regio zou fantastisch zijn. Dit staat landelijk op de agenda. Daarbij is de grotere ambitie natuurlijk dat er over een aantal jaar niemand meer (over)lijdt aan de gevolgen van roken.”

Rianne wil tot slot graag benadrukken dat het rookvrij worden van UMCG tot doel heeft om de Rookvrije Generatie te bereiken en niet bedoeld is tegen rokers. “Roken is een hardnekkige verslaving en een verslaving is een ingewikkelde ziekte, dus ik denk dat we daar heel begripvol en respectvol mee om moeten gaan.”

Rianne heeft een aantal tips voor ziekenhuizen die ook rookvrij willen worden:

1. Vorm een werkgroep met vertegenwoordiging vanuit verschillenden domeinen.
2. Hanteer een positieve insteek (in de communicatie): ‘wij doen dit voor de Rookvrije Generatie’.
3. Zorg voor commitment bij het bestuur.
4. Zoek de samenwerking met andere organisaties.
5. Maak gebruik van een medewerkers-onderzoek om informatie te vergaren én draagvlak te creëren.
6. Maak verschillende communicatiemiddelen voor de verschillende doelgroepen (patiënten, omwonenden, leveranciers).

Meer weten over rookvrije zorg? Kijk dan ook op www.rookvrijezorg.com.