In Groningen zones rookvrij via de algemene plaatselijke verordening

Veel organisaties in Groningen hebben hun eigen terrein al rookvrij gemaakt. Enkele van deze organisaties hebben de gemeente gevraagd naar de mogelijkheden om ook zones in openbare ruimten rookvrij te maken. Bijvoorbeeld de openbare ruimte rondom de ingang van het ziekenhuis. De gemeente vindt een gezonde leefomgeving voor alle inwoners belangrijk én wil voorkomen dat (jonge) inwoners worden blootgesteld aan tabaksrook. Daarom heeft de gemeente gehoor gegeven aan het verzoek en de APV zodanig aangepast dat openbare zones binnen de gemeentegrenzen rookvrij kunnen worden verklaard.

1. Aansluiten op bestaand beleidskader

De aanpassing paste in de stappen die Groningen al had gezet op weg naar een Rookvrije Generatie. Gemeente Groningen neemt ook deel aan het netwerk Nederland Rookvrij.

2. Samenwerking organiseren

In het voorjaar van 2017 vormde de gemeente een netwerk van lokale partners om samen met hen in het kader van het gezondheidsbeleid stappen te zetten naar een Rookvrije Generatie. Dit netwerk bestaat inmiddels uit meer dan 30 partners, waaronder de universiteit Groningen, het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), scholen, sportorganisaties en zorginstellingen.

3. Verkennen van de juridische mogelijkheden

Het creëren van rookvrije zones door het aanpassen van de gemeentelijke APV is nieuw voor Nederland. De gemeente heeft daarom willen voorkomen dat de aanpassing in strijd is met bestaande wetgeving:

• Zij heeft de aanpassing zo opgesteld dat de maatregel bedoeld is om overlast van hinderlijke rookgassen tegen te gaan. Dit kunnen dus ook gassen van scooters of brommers zijn. Omdat het zich niet alleen maar richt op het tegengaan van tabaksrook en als motief niet gezondheid maar hinder heeft, vindt de gemeente dat de maatregel niet in strijd met de Tabaks- en rookwarenwet is. Critici vinden namelijk dat de Tabaks- en rookwarenwet gemeenten niet toestaat om openbare ruimten in haar gemeenten rookvrij te maken.
• Uit een vraag- en antwoordgesprek met het ministerie van VWS blijkt dat het ministerie vindt dat de Tabaks- en rookwarenwet gemeenten niet in de weg staat om maatregelen te nemen tegen roken in de open lucht.
• VWS onderzoekt op dit moment in overleg met Binnenlandse Zaken de mogelijkheden om in de Tabaks- en rookwarenwet juridische onzekerheden voor gemeenten weg te nemen.

4. Draagvlak creëren voor aanpassing van de APV

Het netwerk van lokale partners heeft laten zien dat er maatschappelijk draagvlak was voor  het creëren van rookvrije buitenruimtes via aanpassing van de APV. Diverse partners hebben per mail, via persoonlijk contact en door middel van het inspreken in de raadscommissie druk uitgeoefend op de politiek om met de wijziging in te stemmen..

5. Bestuurlijke goedkeuring
   
   Op 17 juli 2018 is het besluit tot aanpassing van de APV goedgekeurd door het college van Burgemeester en Wethouders (college van B&W) en op 27 september 2018 is het voorstel met ruime meerderheid aangenomen door de gemeenteraad.

6. Pilotfase: organisaties aan zet
   
   Sinds het aannemen van het voorstel konden organisaties die delen van de openbare ruimte rookvrij willen maken een aanvraag doen bij de gemeente:

• Het college van B&W heeft uit 13 aanvragen 3 pilotlocaties aangewezen: het Alfa-college (ROC),  Hanzehogeschool en het UMCG. De gemeente is in april 2019 met hen een pilotfase ingegaan om op kleine schaal te ervaren hoe de aanpassing van de APV uitwerkt in de praktijk.
• In juni 2019 is rondom de drie pilotlocaties officieel een rookvrije zone gecreëerd die op 12 juni 2019 feestelijk in gebruik is genomen in aanwezigheid van Staatsecretaris Blokhuis.

7. Vervolg

Na het succesvol invoeren van de rookvrije zones rondom de drie pilotlocaties, heeft het college van B&W drie nieuwe locaties aangewezen met wie zij vervolgens in gesprek gaat over in invoeren van rookvrije zones.

Organisaties in Groningen met een openbare of publieke functie (zoals een school of ziekenhuis) kunnen bij de gemeente een aanvraag indienen om de openbare ruimte rondom de ingang van hun gebouw rookvrij te maken:

• Organisaties geven in de aanvraag duidelijk aan om welk gebied het gaat en in hoeverre er sprake is van rookoverlast.
• De gemeente bekijkt vervolgens samen met een juridisch adviseur en een adviseur van stadsbeheer de locatie. Het college van B&W besluit uiteindelijk of de openbare ruimte rookvrij wordt.
• De handhaving ligt bij de aanvragers zelf. Zij zorgen voor de communicatie, de materialen, het ophangen van een rookvrij-bord (in overleg met de gemeente) en het instrueren van eigen personeel in het aanspreken van mensen die toch roken in de rookvrije zone. Gemeentelijke toezichthouders zullen niet actief gaan handhaven. Wanneer er echter problemen ontstaan in de aangewezen zone, kan de aanvrager wel hun hulp inschakelen.

Rondom drie pilotlocaties is sinds 12 juni 2019 een rookvrije zone in gebruik genomen: het Alfa-college (ROC),  Hanzehogeschool en het UMCG. De eerste ervaringen zijn positief.

• Hoe handhaaft de gemeente de rookvrije zones?

De handhaving ligt bij de aanvrager van de rookvrije zone. Zij zorgen voor het aanspreken van overtreders. Alleen in uiterste gevallen zullen gemeentelijke toezichthouders een boete uitschrijven.

• Hoe bepaalt de gemeente welke plekken rookvrij worden?

De APV is bedoeld om de overlast van rook rondom de ingang van publieke/openbare gebouwen tegen te gaan. De gemeente kijkt dus vooral naar hoe groot de overlast is en of het gebied dicht bij de in-/uitgang ligt en goed af te bakenen is. De aanvrager zal dit goed in haar aanvraag moeten verwoorden. Het college van B&W bepaalt uiteindelijk of het gebied rookvrij verklaard wordt.

• Is de aanpassing van de APV niet in strijd met de Tabaks- en rookwarenwet?

De gemeente heeft de aanpassing van de APV zo opgesteld dat de maatregel bedoeld is om overlast van hinderlijke rookgassen tegen te gaan bij het naar binnen of buiten gaan bij een publiek of openbaar gebouw. Dit kunnen dus ook gassen van scooters of brommers zijn. Omdat het zich niet alleen maar richt op het tegengaan van tabaksrook en het motief hinder is in plaats van gezondheid, vindt de gemeente het niet in strijd met de Tabaks- en rookwarenwet.

• Waar vind ik de overwegingen van de gemeente rondom de APV?

De precieze tekst van artikel 2:47A van de APV vind je in het raadsvoorstel. Daarin staat ook een uitgebreide toelichting op het voorstel.

• Waar kan ik terecht als ik meer hierover wil weten?

Mail voor meer informatie naar rookvrijegeneratie@groningen.nl.