Gemeente Hilversum maakte alle gemeentelijke speelplekken rookvrij

Kinderen die niet beginnen met roken, leven gemiddeld 10 jaar langer. En als kinderen opgroeien in een rookvrije omgeving is de kans veel groter dat zij nooit beginnen met roken. Daarom werkt Gemeente Hilversum samen met de GGD en andere gemeenten met succes aan een Rookvrije Generatie in de regio Gooi en Vechtstreek. Gezamenlijk tekenden zij in 2018 het convenant ‘naar een Rookvrije Generatie in Gooi en Vechtstreek’. Dit convenant stelden ze op om kinderen in de regio de kans te bieden om rookvrij op te groeien. Een van de pijlers was het rookvrij maken van kindomgevingen, zo ook alle 148 openbare speelplekken in Gemeente Hilversum. Maar hoe pakte de gemeente dit aan?

Stap 1: Goede samenwerking

De wens om alle openbare speelplekken in Gemeente Hilversum rookvrij te maken is niet zomaar ontstaan, maar was onderdeel van het gezamenlijke convenant met als doel kinderen een eerlijke kans te bieden om rookvrij op te groeien in de regio Gooi en Vechtstreek. Voorafgaand is er in samenwerking met de GGD en andere gemeenten goed nagedacht over een aanpak, waaruit uiteindelijk een convenant is ontstaan die alle partijen goedkeurden en ondertekenden. Daarna stelde ze een projectplan op om de doelen concreet te maken.

Stap 2: Klein beginnen

Maar hoe ga je nu in de praktijk aan de slag? Sommige medewerkers van Gemeente Hilversum waren in eerste instantie sceptisch over het plan en waren vooral bang voor reacties van de inwoners. Wat als zij het betutteling zouden vinden en simpelweg niet mee wilden gaan in de veranderingen? Om hier achter te komen begon de gemeente met het rookvrij maken van één openbare speelplek. Samen met de GGD en welzijnsorganisatie Versa Welzijn namen kinderen uit de kinderraad het heft in eigen handen en de eerste speeltuin werd rookvrij. De wethouder opende vervolgens deze eerste rookvrije speeltuin feestelijk . Deels onverwacht werd het rookvrij maken van de eerste openbare speeltuin juist heel goed ontvangen door buurtbewoners. Men vond het zelfs een logische stap. Het paste bij de boodschap van de Rookvrije Generatie, namelijk dat zelfs ouders die roken niet willen dat hun eigen kind gaat roken.

Gemeente Hilversum deed vervolgens een oproep aan alle inwoners om een openbare speelplek in hun buurt aan te melden om rookvrij te worden. Dit kon via de website van de GGD.  Als minimaal drie buurtbewoners de rookvrije speelplek(ken) zouden aanvragen, ging de gemeente samen met de GGD aan de slag om deze rookvrij te maken. De Nationale Buitenspeeldag gebruikte de gemeente als oproepmoment.

Stap 3: Financiële middelen en rookvrij-borden

Op het moment van het voorstel en het plan had Gemeente Hilversum geen middelen bij de afdeling Volksgezondheid. Om deze reden zochten ze naar andere mogelijkheden. Uiteindelijk dekten ze alle middelen vanuit het budget ‘beheer speeltuinen’ en JOGG. Op het moment dat het voorstel was aangenomen en er een concreet plan lag, bestelde de GGD alle borden. Kostentechnisch is het vaak voordeliger om in een grotere oplage borden te bestellen, dus alle gemeenten konden hiervoor terecht bij de GGD. Gemeente Hilversum gaf aan hoeveel borden er nodig waren voor elke openbare speellocatie. De beheerder van de gemeente plaatste vervolgens de borden.

Stap 4: Communicatie

De eerste speeltuinen opende de gemeente feestelijk met veel publiciteit. Toen uiteindelijk alle speeltuinen rookvrij waren, brachten ze dit met een persbericht naar buiten. Op deze manier zorgde de gemeente ervoor dat alle inwoners op de hoogte waren van het feit dat alle openbare speelplekken nu rookvrij zijn. Door deze duidelijke communicatie en de rookvrij-borden is er nauwelijks verwarring ontstaan bij de inwoners.

Een openbare speelplek wordt niet bewaakt en de verantwoordelijkheid voor het naleven van het rookvrij-beleid ligt daarom bij de inwoners zelf. Er is sprake van een sociaal verbod: van de inwoners wordt verwacht dat ze elkaar aanspreken op (rook)gedrag. De plaatsing van borden maakt het voor inwoners een stuk eenvoudiger om elkaar aan te spreken.

• Waar kan ik documenten zoals het convenant en het projectplan inzien?

Omdat veel van de documenten vertrouwelijke gegevens bevatten, kunnen deze helaas niet online worden verspreid. Wel kun je deze opvragen bij Esther Seijsener via e.seijsener@hilversum.nl.

• Zijn er tips voor andere gemeenten om te starten met het rookvrij maken van openbare speelplekken?

Begin klein, maar begin gewoon. Door een plan eerst op kleine schaal in praktijk te brengen, zorg je voor tastbaarheid bij zowel bestuurders als inwoners. Binnen Gemeente Hilversum was men bang dat zowel medewerkers van de gemeente als bewoners zelf het niet eens zouden zijn met het nieuwe beleid en het misschien zelfs betutteling zouden vinden. Echter, uit de praktijk bleek dat bijna iedereen het juist een logische stap vond. Dat merk je pas echt als je gewoon begint.

• Werkt zo’n sociaal verbod eigenlijk wel?

Ja, in Gemeente Hilversum werkt het sociaal verbod nog beter dan verwacht. Het is direct goed geaccepteerd door inwoners, er zijn amper tot geen borden vernield en er lijkt niet meer te worden gerookt op de speelplekken.

• Waar kan ik terecht als ik meer hierover wil weten?

Voor meer informatie kan je contact opnemen met Esther Seijsener van Gemeente Hilversum via e.seijsener@hilversum.nl.