Een rookvrije start redt levens

Noor: “Begin 2014 ben ik me gaan verdiepen in het thema ‘kinderen en roken’ en ik ben me rot geschrokken. Ik wist natuurlijk dat roken niet gezond is. Maar dat het zo enorm slecht is, dat wist ik niet. Zo was ik me er niet van bewust dat elke dag honderd kinderen beginnen met dagelijks roken. Ongeveer vijftig van hen blijven doorroken en de helft hiervan, dus circa vijfentwintig kinderen, overlijdt op termijn aan de gevolgen van roken. Elke dag opnieuw vijfentwintig kinderen, die vandaag beginnen en er als volwassene te vroeg door overlijden. Ik vond het echt niet kunnen dat wij, als kinderartsen, hier onvoldoende kennis van hadden. Dus daar wilde ik wat aan doen!”.

Binnen de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), richtte Noor de commissie NoSmoKind! op. Het doel van deze commissie is om meeroken te vermijden en ervoor te zorgen dat kinderen niet meer starten met roken. Noor vertelt: “We willen dat kinderartsen beseffen hoe slecht roken écht is. En dat ze ouders en adolescenten vragen of ze roken en als dat zo is, het roken op een goede manier bespreken”. Daarbij is het heel belangrijk dat je je realiseert dat roken een ernstige verslaving is, die bij 80% van de rokers al op jonge leeftijd is begonnen. Roken is dan geen vrije keuze meer. Als ouders van een kind met astma toch zelf blijven roken, dan is het duidelijk dat het voor hen zeer moeilijk is om te stoppen. Ik wil de ouders graag ‘ontschuldigen’, er niet over oordelen. Voor een goed gesprek is het belangrijk om zonder oordeel te zijn.”

Kinderen van rokende ouders hebben last van het meeroken. “Ik vertel ouders vaak dit voorbeeld; Toen in Engeland in publieke ruimtes niet meer gerookt mocht worden, kwamen er per jaar 10% minder kinderen op de eerste hulp met een astma aanval en werden er 11000 minder kinderen opgenomen in het ziekenhuis met een lagere luchtweginfectie. Daarbij gaan kinderen eerder roken als hun ouders ook roken. Dus als ouders nu stoppen met roken, heeft dat ook positieve impact op alle volgende generaties. De schakel wordt doorbroken.”

Noor vindt het belangrijk dat zorgverleners met ouders in gesprek gaan over roken. Daarom geeft ze met haar collega’s van NoSmoKind! workshops en trainingen om artsen, arts-assistenten en kinderverpleegkundigen te trainen in het voeren van deze gesprekken. “Met de motiverende gesprekstechnieken kun je in korte tijd een goed gesprek voeren, waarbij de relatie met de ouders behouden blijft”. Enthousiast vervolgt ze: “Geloof me, je kunt als zorgverlener meer dan je denkt; je hebt impact en je kunt veel bereiken! Jouw advies doet er echt toe!

Op de vraag of ze zelf ervaring heeft met roken antwoordt Noor bevestigend: “Ik ben begonnen toen ik 14 was. Een vriendje, dus nota bene een leeftijdsgenoot, zei dat ik het niet moest doen. En toch ging ik door. Ik ben gestopt toen ik achtentwintig jaar oud was en had het geluk dat het me niet veel moeite kostte om te stoppen. Hoe moeilijk of makkelijk het stoppen met roken gaat, is voor een deel erfelijk bepaald. In mijn geval viel het gelukkig mee”.

Samen met VWS en de beroepsverenigingen die betrokken zijn bij de zorg voor (ongeboren) kinderen werd de Taskforce Rookvrije Start opgericht. In deze Taskforce werken gynaecologen, huisartsen, verloskundigen, neonatologen, kinderartsen, kraamverzorgenden, jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen, verslavingsartsen en stoppen-met-roken-coaches alsook het Trimbos instituut, het College Perinatale Zorg en het ministerie samen. Ze gaan met elkaar voor één doel: elk kind heeft recht op een rookvrije start! Dit is hard nodig, want op dit moment rookt nog 8% van de zwangere vrouwen en onder lager opgeleiden rookt zelfs 22%. Noor onderstreept het belang van de Taskforce: “Elk jaar overlijden alleen al rond de geboorte zestig kinderen aan de gevolgen van roken. Als wij als zorgverleners ons inzetten voor een rookvrije start, redden we dus echt levens! We richten ons trouwens niet alleen op aanstaande moeders, maar ook op de vaders. Want ook meeroken is heel schadelijk voor de moeder en het ongeboren kind.

Zelfs als je niet rookt in het bijzijn van je kind na de geboorte , krijgt het via lichamelijk contact met jou, toch schadelijke stoffen binnen. Als het kindje de rook ruikt, heeft dat al een negatief effect op zijn luchtwegen. Dit heet ook wel ‘derdehands roken’. En wat dacht je van de vloerbedekking en gordijnen? Ook op die manier krijgt het kind de schadelijke stoffen binnen. Bij couveuse baby’s waarvan de ouders alleen buiten rookten, werd ondanks handen wassen en het gebruik van schorten in de urine van de vroeggeboren kinderen toch afbraakproducten van sigaretten gevonden, echt schokkend.”

Gevraagd naar haar toekomstdroom zegt Noor direct: “Dat geen enkel kind meer geconfronteerd wordt met rook. En dat alle zorgverleners dit belang gaan zien en zich ervoor gaan inzetten.” Daarom wil ze dit verhaal heel graag alsmaar opnieuw vertellen, zodat steeds meer mensen overtuigd raken en zich hiervoor hard gaan maken. “Onze taak als arts is gezondheidsbevordering. In de geschiedenis zien we grote vooruitgang door de aanleg van riolering en goede voeding. Dit is ook zo’n onderwerp! Het bestrijden van roken heeft net zoveel impact als de aanleg van de riolering destijds. Rookvrij leven levert veel winst op voor de gezondheid, het is zó de moeite waard!” Tot slot geeft Noor aan waarom ze voor een Rookvrije Generatie is. “Een Rookvrije Generatie is een ontzettend mooi doel. Niemand wil dat zijn kind gaat roken. Iedereen gunt het kinderen om gezond op te groeien!”

Noor Rikkers-Mutsaerts is kinderlongarts bij het LUMC. Ze is initiatiefnemer van de werkgroep NoSmoKind! van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde en vice-voorzitter van de Taskforce Rookvrije Start.